این بنای تاریخی که در محدوده شهر تاریخی استرآباد (گرگان) قرار دارد متعلق به اواخر قاجاریه بوده و در 25 اسفندماه 1380 با شماره 5420 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
طبق تحقیقات میدانی و تطبیق آن با اسناد تاریخی دوره‌های کارکرد بنای مدرسه تقوی کنونی که در شهر تاریخی استرآباد (گرگان) واقع‌ شده است، مشخص شد که این بنا سال‌های قبل از 1307با کاربری منزل مسکونی، سال‌های 1307 تا 1322 با کاربری مدرسه، سال‌های 1337 تا 1342 با کاربری مسکونی، سال‌های 1343تا 1345 متروکه، سال 1345 تا 1346 با کاربری زایشگاه از 1346 تا سال1381 متروکه  و از سال 1382 نیز به تملک سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری وقت درآمده و مرمت‌شده است.
این مدرسه دارای حیاطی به مساحت 1398مترمربع و متشکل از دو بخش شمالی و جنوبی است. حیاط شمالی دارای دو باغچه تخم‌مرغی شکل و یک حوض بزرگ بیضی‌شکل است که در گوشه شرقی آن، آشپزخانه بنا، مشتمل بر سه اتاق تودرتو و در قسمت غربی آن بقایای یک ساخت‌وساز دیده می‌شود که محل قرارگیری سرویس بهداشتی بنا بوده است. حیاط جنوبی نیز دارای پنج باغچه مستطیل و یک حوض  کوچک است.

با توجه به سونداژهای انجام‌شده بنا اصلاً پی نداشته و مستقیم بر روی خاک‌های آبرفتی و واریزی قرار گرفته است. وجود گربه‌رو در زیر کف اتاق‌های طبقه همکف برای جلوگیری از نفوذ رطوبت از تمهیداتی است که به‌طور دقیق در این بنا اجرا شده است.
نقشه این بنا مستطیلی شکل و شامل 15 اتاق که 8 اتاق آن در طبقه همکف و 7 اتاق در طبقه اول قرارگرفته است. اتاق‌ها که مهم‌ترین عنصر سازنده این پلان هستند به‌صورت قرینه در دو محور شمالی –جنوبی و شرقی- غربی در دو طرف تقسیم ‌شده‌اند. پلان بنا با تمام سادگی از ریتم و آهنگی یکنواخت در همه فضاهای معماری برخوردار است و بر اساس مدل خاصی ساخته‌شده است.
پوشش سفالین سقف آخرین عنصری است که در نما ظهور پیدا می‌کند. سقفی که بر روی خرپاهای چوبی استوار شده است و با حجم‌های سفالین تودرتو پوشیده شده تا از نفوذ باران به درون بنا جلوگیری کند.
بنا به علت متروکه ماندن در طی سال‌های متمادی آسیب‌های زیادی دیده که  مهم‌ترین آن مشکل سازه‌ای بنا بود که منجر به نشست، خروج از محور جرزها و... شده و نیازمند استحکام‌بخشی سازه‌ای بود، پس از مطالعات لازم و تصویب طرح آن در کمیته فنی وزارتخانه در سه مرحله شامل استحکام‌بخشی پی، جرزها و ملات کشی برای اولین‌بار در شمال کشور انجام شد.
از مهم‌ترین عملیات انجام‌شده پس از استحکام‌بخشی سازه‌ای، اجرای پوشش ایزوگام بر روی تخته‌کوبی به‌منظور بالا بردن عمر سقف‌های سفالی بود که برای اولین‌بار در این بنا انجام شد و پس از تأیید در بناهای دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفت.
یکی دیگر از عملیاتی که در این پروژه برای اولین بار در بناهای تاریخی استان و در بخش اجرای عملیات تأسیسات الکتریکال و مکانیکال مرمت رقم خورد، استفاده از سیستم گرمایش و سرمایش مرکزی vrf به‌منظور حفظ زیبایی‌های بصری بنا بوده است.
عملیات مرمت و بازسازی بدنه‌های داخلی و خارجی، در و پنجره‌ها، محوطه‌سازی، سرویس بهداشتی و... فضاهای خدماتی مجموعه از سال 1382 تا 1392 در چندین فاز با هدف حفظ اصالت و تمامیت بنا اجرا شد.
در نهایت این بنا در سال 1392 با کاربری مکان اداری اداره‌کل میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان گلستان به بهره‌برداری رسید.

* گزارش از جمیله قاسم‌پور، کارشناس مرمت معاونت میراث‌فرهنگی استان گلستان

انتهای پیام/